دورنمای کوتاه در بورس و فرابورس

نمودار شماره ۲ – ارزش کل نقدینگی کشور به دلار

دورنمای بورس سال ۱۴۰۰چگونه است؟

به گزارش اخبار بورس، به نقل از روزنامه‌ی دنیای اقتصاد، در سالی که گذشت، شاخص کل بازار بورس ایران توانست در مدت کم‌تر از پنج ماه، چهار برابر شود و به لحاظ کسب سود به دلار در یک بازه‌ی ۲۰ ساله، به بهترین بورس جهان تبدیل شود. وضعیت پر رونق بازار سهام در سال ۹۹ به شکلی بود که حتی رکورد ارزش دادوستد یک میلیارد دلاری نیز به ثبت رسید. با این وجود بازار سهام در نیمه‌ی دوم سال ۹۹ نتوانست وضعیت خود را حفظ کند و با ریزش‌های پی‌درپی شاخص کل، بیش‌تر از ۴۰ درصد متوسط ارزش سهام از دست رفت.

علی رغم تمام بی‌اعتمادی‌های ایجاد شده و سابقه‌ی منفی بازار بورس ایران، همچنان این بازار برای سهام‌داران جذابیت دارد؛ به خصوص که اکنون در آستانه‌ی اتفاقات سرنوشت‌سازی همچون انتخابات ریاست جمهوری، احتمال احیای برجام و مسئله تصویب یا رد پیوستن به FATF، تمام نگاه‌ها در حال رصد وضعیت بازار برای کسب سودهای احتمالی است. با این شرایط، بازار سهام در آخرین سال قرن حاضر چه مسیری را در پیش خواهد گرفت؟ چه عواملی می‌تواند در تعیین مسیر قیمت‌ها اثرگذار باشد؟ مطلوب‌ترین استراتژی برای سرمایه‌گذاری در این بازار پرریسک کدام است؟

در این مطلب که بازنشری است از روزنامه‌ی دنیای اقتصاد، شروین شهریاری، تحلیلگر ارشد بازارهای مالی، ضمن بررسی وضعیت فعلی بورس و صنایع فعال در‌ آن، به پیش‌بینی روند بورس و تحلیل متغیرهای اساسی آن در سال ۱۴۰۰ پرداخته است تا دورنمایی از اتفاقات پیش‌ رو به دست آید:

بازار بورس در سالی که گذشت

سال ۹۹ برای بورس تهران یک دوره استثنایی در طول بیش از ۵۳ سال فعالیت بوده است. بازاری که در زمانی نه چندان دور حجم معاملاتش به ۱۰‌میلیون دلار هم نمی‌رسید، در روزهای متوالی از سال جاری رکورد ارزش دادوستد یک میلیارد دلاری را ثبت کرد. شاخص کل هم در مدت کمتر از پنج ماه، چهار برابر شد تا بازار سهام ایران در میانه تابستان عنوان بهترین بورس جهان به لحاظ «کسب سود به دلار در بازه یک تا ۲۰ساله» را از آن خود کند. ستاره اقبال این بازار اما بعد از مردادماه رو به افول گذاشت تا جایی که بیش از ۴۰ درصد از متوسط ارزش سهام در مدت کوتاهی از دست رفت. در روزهای کم‌رمق فعلی اما نگاه خیل عظیم سرمایه‌گذاران معطوف به آینده این بازار بوده و سوالاتی ذهن تمام فعالان بورسی را به خود درگیر کرده است. بازار سهام در آخرین سال قرن حاضر چه مسیری را در پیش خواهد گرفت؟ چه عواملی می‌تواند در تعیین مسیر قیمت‌ها اثرگذار باشد؟ مطلوب‌ترین استراتژی برای سرمایه‌گذاری در این بازار پرریسک کدام است؟

سال ۱۳۹۹ برای سرمایه‌گذاران بورس تهران یک دوره استثنایی در کل تاریخ فعالیت این بازار بود. سالی‌که با جهش چهار برابری شاخص‌کل در مدت کمتر از پنج ماه آغاز شد و به دنبال آن، سقوطی به ارتفاع بیش از ۴۰ درصد از اوج تا به اینجای کار را ثبت کرده است تا عنوان پر فراز و نشیب‌ترین دوره تاریخی نوسان قیمت سهام به سال ۹۹ تعلق گیرد. در حالی که بسیاری از فعالان این حوزه از اتفاقات این سال به ویژه در هفت ماه اخیر ناراحت و ناراضی هستند سوال اصلی که برای همه سهامداران مطرح است، بیش از واکاوی گذشته، تخمین چشم‌انداز آینده است. بدین منظور تحلیل چهار متغیر موثر بر نرخ سهام شامل سیاست پولی، ارز، قیمت‌های جهانی‌کالا و ارزش‌گذاری سهام راهگشا خواهد بود که در ادامه به اختصار به هر‌یک پرداخته شده است.

سیاست پولی

برون‌داد سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی در دنیا به‌صورت نرخ سود بین بانکی و سود اوراق بدهی و سپرده‌ها قابل رصد است. باید توجه داشت که نرخ سود در سیاست‌گذاری پولی یک معلول است یعنی تنظیم آن توسط عامل دیگری انجام می‌شود که عبارت از عرضه و تقاضای پول در یک سیستم ارزی (مانند ریال) است.

بانک مرکزی نه از طریق دستور بلکه از طریق رشد یا کاهش پایه پولی می‌تواند بر بازار پول و در نهایت نرخ‌ها تاثیر‌گذار باشد. در کشور ما به دلایل ساختاری از جمله کسری بودجه مزمن دولت و وابستگی آن به درآمدهای نفتی از یک‌سو و ناترازی برخی بانک‌ها در سمت دارایی و بدهی از سوی دیگر، میزانی از رشد پایه پولی همواره بر سیاست‌گذار پولی تحمیل می‌شود که نتایج آن به‌صورت تورم بالاتر قیمت کالا و خدمات (نسبت به متوسط جهانی) بروز کرده است. در سه سال اخیر، همگام با تشدید تحریم‌های اقتصادی ایالات‌متحده، وضعیت کسری‌بودجه دولتی تشدید شده و در نتیجه رشد نقدینگی نیز از بازه بلند‌مدت آن (محدوده ۲۶‌درصد در سال) فاصله گرفته و برآورد می‌شود تا مرز ۴۰ درصد در سال ۹۹ بالا رود. یکی از پیامدهای شتاب‌گیری رشد نقدینگی (در اثر رشد پایه پولی و کاهش ضریب فزاینده)، عدم‌رشد نرخ سود اسمی سپرده‌ها بوده چرا‌که در شرایط مازاد عرضه نقدینگی، نرخ‌ها به‌عنوان معلول تمایل کمتری به رشد خواهند داشت.

افزایش رشد نقدینگی در کنار عدم تحرک بخش واقعی اقتصاد در بخش تولید، نتیجه طبیعی رشد تورم را به دنبال داشته که برآورد می‌شود تا پایان سال در تورم نقطه به نقطه به مرز ۵۰ درصد نزدیک شود. برآیند این عوامل در سه سال اخیر به‌صورت نرخ‌های سود واقعی منفی خود را نمایان کرده است. به ‌عبارت دیگر، رشد بالای نقدینگی از یک‌سو نرخ سود اسمی را در سطح قبلی (بین ۱۵ تا ۲۰ درصد سالیانه) نگاه داشته و از سوی دیگر تورم را به سمت قله‌های تاریخی هدایت کرده است. نمودار شماره یک، بازده واقعی سپرده‌گذاران بر اساس نرخ رسمی سود تعیین‌شده برای سپرده‌های یک‌ساله توسط شورای پول و اعتبار در ادوار مختلف را نشان می‌دهد.

نمودار شماره یک – نرخ سود حقیقی سپرده یک ساله بانکی

نرخ‌های منفی بیانگر از دست دادن قدرت خرید پول سپرده‌گذاران در سه سال گذشته است که ابعاد آن در سال ۹۹ بی‌سابقه بوده است. به لحاظ تئوریک، یکی از پیامدهای مهم این وضعیت (نرخ‌های سود سپرده واقعی منفی با فاصله زیاد از تورم) که از آن تحت‌ عنوان «سرکوب مالی» یاد می‌شود، کاهش سهم مصرف‌کنندگان (بخش خانوار) از تولید ناخالص داخلی و تقویت قرض‌گیرندگان (بخش شرکتی، دولت و…) است که در ایران هم تبعات آن با دوبرابر شدن سهم سود شرکت‌های بورسی نسبت به تولید ناخالص داخلی در سه سال گذشته قابل مشاهده است.

به‌منظور تخمین سیر تحولات در این حوزه در سال ۱۴۰۰ توجه به دو عامل مهم راهگشاست. نخست اینکه با دست‌یابی به بخشی از درآمدهای نفتی و ذخایر بلوکه‌شده ارزی، از نیاز دولت به انتشار اوراق و استقراض از بانک مرکزی کاسته خواهد شد که به معنای امکان رشد کمتر پایه پولی است. علاوه بر این، نرخ‌های تورم نیز به دلیل رشد کمتر نقدینگی و تقویت سمت عرضه در اقتصاد به دلیل گشایش‌های نفتی مستعد بازگشت به کانال میانگین ۲۰ تا ۲۵ درصدی خواهد بود. به این ترتیب با حذف فشار قابل‌ملاحظه بر پایه پولی، انتظار می‌رود که نرخ‌های سود منفی واقعی سپرده در سال آینده تا حد زیادی تعدیل شود و با تثبیت نرخ سود اسمی در محدوده ۲۰ تا ۲۲ درصدی (به‌عنوان سقف دالان هدف بانک مرکزی) شاهد نوعی همگرایی بین سه متغیر (سود اسمی، تورم و رشد نقدینگی) در یک بازه منطقی و کوچک باشیم. پیامد این وضعیت در سیاست پولی عبارت از احتمال بازگشت ارزش‌گذاری‌ها در بازار سهام به سمت همان محدوده‌ای است که سال‌ها و در شرایط مشابه رشد سه متغیر مزبور محقق شده است.

نرخ ارز

همچنان که سیاست پولی در چند سال اخیر از رفتار تاریخی خود فاصله گرفت، قیمت ارز نیز به سرنوشت مشابهی دچار شد. مطالعه نرخ دلار در برابر ریال نشان می‌دهد که به لحاظ برابری قدرت خرید، قیمت ۲۵ هزار تومانی کنونی در محدوده بالاترین نرخ‌های ارز تاریخی قرار داشته و در صورت بازگشت به میانگین، مستعد کاهش حداقل ۱۰‌درصدی از سطوح کنونی تا پایان سال آینده حتی با در نظر گرفتن تورم ۳۰ درصدی برای سال ۱۴۰۰ است.

یک روش دیگر برای ارزیابی بنیادی نسبت برابری ریال، بررسی ارزش دلاری کل نقدینگی موجود است که با توجه به رشد ضعیف اقتصادی ایران در ۱۵ سال گذشته روشی قابل ‌مقایسه و تامل است. نمودار شماره ۲ نشان می‌دهد که در حال‌حاضر کل نقدینگی دلاری کشور در محدوده نزدیک به کف تاریخی قرار دارد که به معنی عدم وفور ریال در برابر دلار با نرخ تبدیل کنونی است. دو خط نقطه چین نشان می‌دهد که با فرض ثبات رشد نقدینگی کنونی (۳۸ درصد در سال)، عمر ثبات دلار ۲۵ هزار تومانی به لحاظ زمانی تا رسیدن به دوقله قبلی (یعنی نقطه متناظری که افت ارزش ریال در دو دوره قبلی آغاز شد) حداقل دو و حداکثر سه سال پابرجاست. این در حالی‌است که در صورت بازگشت نرخ رشد نقدینگی به سمت متوسط تاریخی (۲۶ درصد) این دوره ثبات می‌تواند تا سه سال نیز بر پایه این دیدگاه قابل ‌تمدید باشد.

نمودار شماره ۲ – ارزش کل نقدینگی کشور به دلار

افت نرخ اسمی ارز می‌تواند منجر به افزایش مصارف (رشد واردات و خروج سرمایه) شود اما تداوم رشد آن نیز فشار مضاعفی بر بخش مصرف‌کننده (در اثر جهش اخیر و عدم ترمیم متناسب دستمزدها) وارد خواهد کرد. به این ترتیب یک سناریو آن است که برآیند نیروهای موثر در سیاست‌گذاری در این بخش با فرض تحقق گشایش‌های خارجی به‌صورت ثبات نرخ ارز اسمی پدیدار شود؛ وضعیتی که به لحاظ بنیادی به معنای امکان تثبیت میانگین دلار ۲۵ هزار تومانی در دو سال آتی است. در صورت تحقق این سناریو، یکی از مهم‌ترین موتورهای محرک رشد سودآوری شرکت‌های بزرگ احتمالا خاموش خواهد شد هر چند در کوتاه‌مدت، انعکاس کامل آثار دلار ۲۵ هزار تومانی در سودآوری شرکت‌های بورسی و تا قبل از پدیدار شدن آثار رشد هزینه‌ها و کاهش حاشیه سود، کماکان تنور رشد سودآوری شرکت‌ها نسبت به فصول قبلی را گرم نگاه خواهد داشت.

قیمت‌های جهانی کالا

حدود دو سوم وزن شرکت‌های بازار سرمایه ایران به لحاظ ارزش بازار را شرکت‌هایی تشکیل می‌دهند که به نحو مستقیم یا غیر مستقیم از نرخ جهانی نفت و مواد خام و فلزات و محصولات پتروشیمی و معدنی تاثیر می‌پذیرند. از این رو، پیش بینی افق قیمت‌ها در این بخش برای سهامداران ایرانی حائز اهمیت زیادی است. در بین عوامل پرشمار موثر بر قیمت‌های جهانی کالا، دو مورد از بقیه اساسی تر است؛ اول تقاضای چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مواد خام در جهان و دوم سیاست ایالات متحده آمریکا به‌عنوان دارنده ارز قیمت گذار اکثر کالاها (دلار).

در زمینه اول، توجه به این نکته حائز اهمیت است که سیاست‌گذاران اقتصادی در چین برای مهار آثار اقتصادی کرونا در سال گذشته میلادی به همان مدل آشنای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و بخش مسکن با استفاده از اهرم اعتبار و بدهی روی آوردند؛ رویکردی که به علت اشباع این حوزه در چین و کاهش بازده سرمایه‌گذاری‌ها به شدت برنرخ رشد بدهی نسبت به تولید ناخالص داخلی اثر منفی گذاشته و بر اساس آخرین برآوردها، نرخ مزبور در پایان سال گذشته میلادی با رشد ۲۵ درصدی از ۳۰۰ درصد گذشته است. سیاست‌‌گذاران حزب کمونیست، با آگاهی از آثار منفی ادامه این روند و فروکش کردن شیوع ویروس، مسیر را به سرعت تغییر داده و در حال حاضر با وضع محدودیت‌های اعتباری در حوزه مسکن و زیر ساخت، تمرکز رشد اقتصادی را به سمت بخش خدمات و مصرف‌کننده سوق داده‌اند.

برآورد می‌شود که این تصمیم‌ها در سال ۲۰۲۱ به کاهش تقاضای مواد خام مرتبط با توسعه زیرساخت‌ها (فولاد، سنگ آهن، سیمان و تا حد کمتری بقیه فلزات اساسی) وتقویت بخش مربوط با مصرف‌کننده (مواد غذایی، انرژی، محصولات پایین دست پتروشیمی و…) منجر شود. در ایالات متحده نیز با روی کارآمدن دولت و مجالس دموکرات، امکان تصویب بودجه محرک اقتصادی هم در زمینه پرداخت‌های جبرانی بابت شیوع کووید و هم افزایش بودجه عمرانی زیاد است. با توجه به بار مالی سنگین اجرای این برنامه‌ها، احتمالا بخش عمده‌ای از منابع آن از محل استقراض و رشد کسری بودجه تامین خواهد شد.

در همین حال، مقامات پولی این کشور در بانک مرکزی بارها تاکید کرده‌اند که در کوتاه‌مدت برنامه‌ای جهت افزایش بهره ندارند و قصد دارند سیاست‌های انبساط پولی خود را (به‌عنوان عامل پایین ماندن نرخ‌های اسمی بهره) ادامه دهند. چنین شرایطی در اقتصاد جهانی در گذشته مقارن با دلار ضعیف تر، ریسک پذیری بالاتر در بازارها و دورنمای کوتاه در بورس و فرابورس رشد مواد خام (کامودیتی) بوده است.

به این ترتیب، به‌رغم رشد سریع قیمت کالاها در ماه‌های اخیر، این انتظار برای شرکت‌های بورس تهران وجود دارد که کماکان از مزایای ثبات نرخ در محدوده بالای کنونی در افق سال آینده برخوردار شوند؛ شرایطی که البته برای بخشی از کامودیتی‌های مرتبط با تقاضای زیرساختی چین شکننده تر است اما مانع از حمایت از قیمت دیگر کالاها به‌صورت عمومی در کوتاه‌مدت نخواهد بود.

ارزش‌گذاری سهام

نرخ روز سهام بر اساس اصول بنیادی در نهایت تابعی از عواید یا جریانات نقدی آتی تولید شده توسط شرکت‌ها است. در نیمه اول سال جاری، در مقطعی این تصور ایجاد شد که کاهش ارزش ریال سریع‌تر از آن است که بتوان در کوتاه مدت برای آن یک کف معتبر تصور کرد. از این رو خرید هر دارایی که به نحوی بازدهی غیر ریالی داشت توجیه‌پذیر به نظر می‌رسید. با همین رویکرد، نرخ سهام کالایی به‌عنوان دارایی دارنده بازه دلاری رو به افزایش گذاشت و سرمایه‌گذاران حاضر بودند در ازای بازده کمتر نسبت به متوسط تاریخی، قیمت‌های بالاتری برای خرید سهام پرداخت کنند.

همین رویکرد در مقطعی منجر به پرتاب نسبت قیمت بر درآمد (P/E) به سمت محدوده بیش از ۳۰ واحدی شد. اما تحولات بعدی به ویژه در حوزه سیاسی، فرضیه تداوم کاهش پر شتاب نرخ ارز را تضعیف کرد و در این شرایط جای شگفتی نیست که با ایجاد چشم انداز تثبیت ارزش ریال، انتظارات در بازار سهام نیز به نحو قابل توجهی تعدیل شود. با عنایت به موارد مطرح شده در بخش اول این مطلب مبنی بر امکان کاهش قابل ملاحظه نرخ سود منفی سپرده‌ها، احتمال بازگشت ارزش‌گذاری سهام به سمت هماهنگی با این بازار رقیب سنتی پررنگ است. روند تاریخی نشان می‌دهد که تا پیش از شرایط استثنایی سال ۹۹، متوسط نسبت قیمت بر درآمد سهام در محدوده ۷ واحد قرار داشته است.

نمودار شماره ۳ – P/E بازار سهام در ۱۰ سال گذشته و پیش بینی سال ۱۴۰۰

نمودار شماره سه نشان می‌دهد که هر چند در حال حاضر نسبت مزبور بر اساس سودآوری ۱۲ ماه گذشته کل شرکت‌ها بالاتر از میانگین است، اما با فرض ثبات دلار ۲۵ هزار تومانی و تثبیت نرخ جهانی کالا در محدوده جاری (که هر دو فرض‌های معقولی با توجه به توضیحات بخش‌های قبلی به شمار می‌روند) نسبت P/E متوسط بورس در صورت عدم تغییر قیمت سهام، به دلیل رشد مخرج کسر (سودآوری شرکت‌ها) تا یک‌سال آینده به سمت میانگین میل خواهد کرد.

بیشتر بخوانید

جمع بندی

بازار سهام ایران به‌رغم افت اخیر، هنوز هم درصدر جدول بازدهی سه ساله از زمان شروع کاهش ارزش ریال در بین کل بازارهای دارایی ایستاده است. فاصله این بازدهی با رتبه دوم (سکه با حدود ۳۰ درصد) نیز قابل توجه است. در سال جاری هم رشد شاخص تا به این جا حدود ۱۴۰ درصد به ریال بوده است که باز هم یک سر و گردن بالاتر از سایر رقبا و دو برابر رشد دلار است. با عنایت به این عملکرد تاریخی و عوامل چهارگانه فوق، می‌توان گفت هرچند دوره افت پرشتاب شاخص بورس تهران احتمالا به انتهای خود نزدیک است اما رونق این بازار و کسب بازدهی در سطح تاریخی ۳۰ درصد در سال آینده با فرض ثبات سیاست‌های پولی و تثبیت نرخ کنونی ارز، بیش از هرچیز به رشد قیمت‌های جهانی کالا از سطوح کنونی وابسته خواهد بود. در این میان، گشایش‌های احتمالی ناشی از احیای برجام و رونق ناشی از آن در بخش ورود سرمایه یا افزایش تقاضای مصرفی، عوامل دیگری هستند که می‌تواند عملکرد برخی صنایع و شرکت‌ها را بسته به مسیر تحولات تحت تاثیر قرار دهند. از این رو استراتژی سرمایه‌گذاری فعال و رصد فرصت‌ها (ونه لزوما خرید و نگهداری سبد ثابتی از اوراق بهادار) می‌تواند در افق آخرین سال قرن حاضر خورشیدی برای سرمایه‌گذاران در بازار سهام قابل توصیه باشد.

سیاست‌هایی که حقوق سهامداران را تضییع کرد

رکود در بازار سهام (بورس و فرابورس) باعث شده بسیاری از فعالان بازار سرمایه در شرایط سردرگمی به سر می‌برند. اگرچه اخبار مثبت از مذاکرات احیای برجام به صورت موقت می‌تواند سیگنال‌های مثبتی به بازار سهام ارسال کند. از نگاه تحلیلگران و کارشناسان نسخه سیاست‌گذاری برای برون رفت از وضعیت فعلی، هم معیوب و هم ناقص است. در خصوص دورنمای بازار سهام نیز ابهام‌ها پُر‌رنگ است.
علی سعدوندی، اقتصاددان ارزیابی متفاوتی نسبت به بازار سهام دارد و در اعمال سیاست‌گذاری‌های صحیح روی نقش بانک مرکزی حساب ویژه‌ای باز کرده که به گفته او نتوانسته انتظارات را برآورده کند. البته از نظر سعدوندی چالش‌سازترین عامل در بازار سهام مسئله قیمت‌گذاری دستوری در قالب دخالت‌های غیرکارشناسی و حمایت‌های نابه‌جاست که نه تنها به زیان تولید و اقتصاد است، بلکه حقوق سهامداران را نیز تضییع کرده است. وی با نقد سیاست‌های جاری در حوزه بازار سرمایه، توصیه‌هایی هم برای برون رفت از شرایط فعلی به سیاست‌گذار گوشزد می‌کند. گفت‌وگوی شنیدنی ما با وی را در ادامه بخوانید:

آقای دکتر اگر مذاکرات احیای برجام به نتیجه برسد و توافق‌ها نهایی شود، به نظرتان بازارهای سهام و کالایی به چه سمت‌وسویی حرکت خواهد کرد؟ عکس این قضیه به چه صورت خواهد بود؛ بدین معنا که در صورت به نتیجه نرسیدن توافق‌ها بر سر احیای برجام، چه دورنمایی ممکن است در انتظار بازارهای سهام و یا بازار کالایی باشد؟

در دورنمای کوتاه در بورس و فرابورس صورتی که مذاکرات در خصوص احیای برجام نهایی و به امضا برسد، نه تنها بازار سرمایه (چه بازارهای سهام و چه بازارهای کالایی)، بلکه کل اقتصاد متاثر از خوش بینی شکل گرفته حرکت صعودی و مثبتی را در بازه زمانی کوتاه مدت دنبال خواهد کرد. در واقع متاثر از این رویداد بازار سرمایه همسو با کل اقتصاد با خوش بینی، حرکت روبه جلو را تجربه می‌کند.

البته همزمان با توافق‌ها بر سر احیای برجام و فعال شدن سازوکار رفع تحریم‌ها، سیاست‌گذاران باید در خصوص ارزهای بدست آمده حاصل از فروش نفت سیاست‌های مشخص دورنمای کوتاه در بورس و فرابورس و مدونی را در نظر گیرند. اگر مسئولان بانک مرکزی ارزهای بدست آمده از فروش نفت را در مسیر ارزپاشی یا سوبسید به کالاهای خارجی هزینه و خرج کنند، آن وقت صنایع داخلی و بخش تولید کشور بیشترین آسیب را می‌بینند و فرآیند « صنعت‌زدایی » کلید خورده و به اجرا گذاشته می‌شود که نقش مُخرب را برای اقتصاد دارد.

در صورت به نتیجه نرسیدن توافق‌ها بر سر احیای برجام هم بازارها به ویژه بازار سرمایه و بازارهای مالی متاثر خواهند شد. البته آثار این دست از رویدادها روی بازارها از جنس آثار روانی است و در کوتاه مدت می‌تواند بازار را تحت تاثیر قرار دهد. هر چند که این نوع اثرگذاری بسته به نوع رویداد و اثراتی که روی سایر بخش‌های دیگر اقتصاد می‌گذارد، منفی یا مثبت باشد اما هر نوع ریسک شکل گرفته از ناحیه شکست در مذاکرات می‌تواند صنعت و تولید را هم تحت تاثیر قرار دهد.

شما در جایی از صحبت‌هایتان روی نقش دوگانه بانک مرکزی در بهبود و یا تضعیف وضعیت ارزهای به دست آمده ناشی از فروش نفت تاکید کردید و مسئولیت آن را دوچندان دانستید، نظرتان در این باره چیست؟

این نکته را فراموش نکنیم که موقعیت بانک مرکزی به عنوان سیاست‌گذار ارزی هم می‌تواند نقش مخرب و هم می‌تواند نقش تقویتی را در بازارها ایفا کند. نقش بانک مرکزی از زمان تاسیس از زمان نخست وزیری هویدا (قبل از انقلاب) تاکنون در تضعیف تولید ملی برجسته و انکارناپذیر است.

بسیاری روی پیوند میان نرخ سود بازار بین بانکی و بازار سهام تاکید می‌کنند و همبستگی آنان را انکارناپذیر می‌دانند. پرسش این است که آیا تنها عامل اثرگذار و تغییردهنده بازار سهام تغییرات نرخ سود بازار بین بانکی بوده است؟ می‌شود در این باره ارزیابی بهتری داشت؟

نه تنها نرخ سود بین بانکی، بلکه انواع نرخ‌های سود همچون نرخ سود اوراق، نرخ سود سپرده بانکی، نرخ تسهیلات و سایر نرخ‌ها موثر در تصمیم و رفتار بازار سهام اثرگذار است و می‌تواند روند حرکتی بازار سهام را مثبت و یا منفی کند. البته معمولاً مرجع تحلیل‌ها نرخ سود است.

اما نباید تنها نرخ‌های سود بر بازار سرمایه را تک عامل اثرگذار دانست، بلکه عوامل دیگری در شرایط فعلی بازار سهام (بورس و فرابورس) به طور اخص در ایران اثرگذار بوده‌اند. در این باره موضوع پیش‌بینی‌های خود محقق شونده را هم باید مطرح کنیم. ما در اقتصاد مبحثی داریم با این مضمون که اگر همه فعالان بازار روی سقوط بازار تاکید داشته باشند، بازار سقوط می‌کند و عکس آن هم صادق است. این موضوع البته طبیعی است و این در حالی است که در شرایط تورمی انتظار استمرار افزایش سطح عمومی قیمت‌ها شکل می‌گیرد و می‌تواند اثر خود را در بازارها نیز انعکاس دهد. فشارهای تورمی موجب افزایش تقاضای ذخایر بانک مرکزی می‌شود و این البته می‌تواند نشان از رونق بیش از حد بازارها باشد.

اینکه برخی از تحلیلگران و فعالان بازار سرمایه روی اثر نرخ بهره بانکی در کاهش یا توقف شاخص کل بورس تاکید دارند، بیش‌تر یک بحث روانی است و این در حالی است که اقتصاددانان روی بحث توقف انتشار اوراق در شرایط فعلی به دولت هشدار داده‌ بودند و به نظر می‌رسد که توقف انتشار اوراق بیش‌تر سیاست مخرب برای بازار سرمایه به حساب آید تا سیاست تشویقی.

در نهایت اینکه موج‌های تورمی بازار سرمایه را فرا می‌گیرد و در حالی که به صورت اسمی افزایش سطح عمومی قیمت‌ها و اثر آن در رشد قیمت سهام موفق جلوه می‌نماید اما در صورت واقعی این وضعیت به زیان سهامداران است. در شرایطی که نرخ تورم به بالای ۵۰ درصد رسیده، حتی سوددهی بالای ۳۰ درصد در بازارهای مالی از جمله سهام به منزله این است که سهامداران ۲۰ درصد از رشد عمومی قیمت‌ها عقب ماندند.

شرایط فعلی اقتصاد کشورمان را با توجه به توضیح‌هایی که دادید، چگونه ارزیابی می‌کنید؟

متاسفانه سیاست‌هایی اعمال و به اجرا گذاشته می‌شود که به ضرر اقتصاد و به ضرر سهامداران و البته به نفع عدیده‌ای قلیل است. در بازار سهام تنها تعدادی اندک شمار ممکن است سود ببرند و آن مدیران سبدها هستند. حق مدیریت سبدهای سهام و سبدهای سرمایه‌گذاری به گونه ای است که مدیران سبدها درصدی را از آن پول‌های سرمایه‌گذاری به عنوان حق مدیریت و کارمزد می‌گیرند. در مجموع شرایط اقتصاد به ضرر بسیاری از سهامداران اما به نفع عده ای قلیل است. در واقع ما در بسیاری از اوقات در سیاست‌ها با تعارض منافع مواجه می‌شویم که باید حل شود. باید با اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به سیاست‌گذار در این خصوص خط راهنما داده شود.

فشارهای تورمی باعث می‌شود فلان رئیس و فلان وزیر لابی کنند که نرخ سود کاهش یابد که فشاری روی بازار سهام دورنمای کوتاه در بورس و فرابورس نیاید و این درحالی است که در موارد متعددی مثل این قضیه، با هیاهو و حاشیه‌سازی به اقتصاد کشور ضربه می‌زنیم. در این خصوص بهتر است که با حل این تعارض منافع‌ها شرایط را برای بهبود اقتصاد هموار کنیم.

با توجه به صحبت‌هایی که مطرح فرمودید، به نظر و باور شما سیاست‌گذار برای برون رفت از وضعیت فعلی رکودی در بازار سهام (بورس و فرابورس) چه اقدام‌هایی را باید در دستورکار قرار دهد؟ توصیه شما به سیاست‌گذاران چیست؟

در نخستین و مهمترین گام، مرجع تصمیم‌گیری سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌ها در حوزه بازار سرمایه باید به افراد ذی‌حق و صاحب صلاحیت و شایسته واگذار شود. ببینید اقتصاد پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و این در حالی است که سیاست‌گذار به جای اینکه بر مبنای آمار و اطلاعات و منطق و علم، اقتصاد سیاست‌گذاری کند، بیش‌تر براساس برداشت شهودی خود اقدام به سیاست‌گذاری می‌کند.

دولت در شرایط فعلی یک مشاور اقتصادی حاذق ندارد. تشتت آرا در سیاست‌‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها موج می‌زند و این در حالی است که نهاد یا مسئولی حرف آخر را نمی‌زند و هیچ‌کس نسبت به سیاست‌های فعلی مسئولیت‌پذیر نیست. اساساً دکترین اقتصادی وجود ندارد و سراسیمگی و آشوب در اقتصاد دیده و سیاست‌های قبلی در همان مسیر اشتباه ریل‌گذاری می‌شود.

صندوق تثبیت بازار سرمایه مبنای مشخص قانونی ندارد. باید بپذیریم با دست‌درازی به منابع مردم هیچ سیاستی از پیش نمی‌رود. دست درازی به صندوق‌ها همچون صندوق توسعه ملی و تزریق پول به بازار، دردی را دوا نمی‌کند و این در حالی است که چالش و مشکل اصلی بازار نه تزریق نقدینگی بلکه سلب اعتمادی است که سیاست‌گذار و دولت با سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری اشتباه منجر به شکل گیری آن شده اند. در شرایط فعلی به بسیاری از روندهای شکل گرفته در بازار سهام اعتمادی نیست.

همچنین بسیاری از افراد منفی‌باف در ایجاد هراس در بازار فعال هستند و بازار به واسطه همین منفی بافی‌ها و هراس افکنی نمی‌تواند به درستی کار کند.

افرادی باید مدیریت بازار سرمایه را به عهده گیرند که ویژگی‌های برجسته علمی و اخلاقی داشته و صاحب صلاحیت و شایستگی باشند. آن‌هایی که در گذشته مسبب روند مخرب بازار و چالش‌های آن بوده‌اند، نمی‌توانند دوباره بازار را به شرایط رونق و رشدی برگرداند.

در ادامه توصیه‌هایتان به سیاست‌گذاران، یکی از مهمترین چالش‌ها در شرایط فعلی که بسیاری از فعالان بازار سرمایه آن را مطرح می‌کنند، مسئله قیمت‌گذاری دستوری است، شما چه ارزیابی از این موضوع دارید؟

قیمت‌گذاری دستوری باید متوقف شود و سیاست‌گذاران باید از ریل نظام قیمت‌گذاری دستوری خارج شوند. مهمترین چالش و ایراد در شرایط فعلی، مسئله قیمت‌گذاری دستوری در قامت دخالت‌های غیرکارشناسی و حمایت‌های نابه‌جا در بازار سرمایه همچون حجم مبنا، دامنه نوسان ( که بیشترین فشار و زیان را به فعالان بازار سرمایه وارد می‌آورد) است.

در بحث دیگری، رفع محدودیت‌های معاملاتی، تشویق برای آزادسازی و تسهیل معاملات باید با ارایه سازوکارهایی در دستورکار قرار گیرد. در شرایط فعلی، این وظیفه مدیریت بازار دورنمای کوتاه در بورس و فرابورس سرمایه است که باید با رفع محدودیت‌ها به تسهیل شرایط معاملات اقدام کند. چرا که سرمایه‌گذاران زمانی که به بازار ورود می‌کنند و ریسک می‌پذیرند باید اطمینان داشته باشند با چالش و مشکل غیرمترقبه روبه‌رو نشوند، در غیر اینصورت عطای آن را به لقایش می‌بخشند.

در همه این مواردی که در قالب توصیه و پیشنهاد به سیاست‌گذار گوشزد شد، انتظار بر این است که سیاست‌گذار در سریع‌ترین زمان ممکن، ریل سیاست‌گذاری را تصحیح کند و آن را موکول به زمان‌های بعد نکند. در همه موارد متعددی که مطرح شد، حقوق سهامداران اجحاف می‎‌شود و همسو با آن، ترک فعل نهادهای مسئول، مداومت پیدا می‌کند.

متاسفانه در همه موارد به سهامداران ظلم می‌شود و این در حالی است که انتظار می‌رود سیاست‌گذار با درک چالش‌های کنونی به اعمال و اجرای سیاست‌هایی برآید که در راستای حذف دخالت‌های غیرکارشناسی و حمایت‌های نابه‌جا و حفظ حقوق سهامداران باشد.

پارک پول بیرون بازار سهام

دنیای‌اقتصاد-علی قاسمی : بازار سهام در خلال معاملات روز دوشنبه، روندی منفی اما کم‌جان را به نمایش گذاشت. دلیل رخوت و بی‌رمقی معاملات که طی این روز در بازار سهام دیده می‌شد، شرایط رکودی حاکم بر بازارهای جهانی و عدم حل مسائل سیاسی در مذاکرات اتمی بود. شاخص‌کل بورس تهران، در این روز با بیش از ۴‌هزار واحد افت به یک‌میلیون و ۳۷۳‌هزار واحد رسید‌ و موجب کاهش ۳/ ۰‌درصدی در نماگر اصلی بازار شد.

بازارهای جهانی در روز دوشنبه در حالی کار خود را شروع کردند که در این روز اغلب دارایی‌های پایه با کاهش قیمت همراه شدند. رویه‌های انقباضی که سیاستگذاران پولی، در کشور‌های بزرگ جهان در پیش گرفته‌اند، موجب‌شده تا همچنان تمایل بازارهای دارایی به سمت کاهش قیمت‌ها باشد. در بورس داخلی نیز دورنمای منفی در بازارهای جهانی و افزایش ریسک‌های سیاسی مربوط به عدم‌احیای برجام، گریبانگیر تمام صنایع اعم از ریالی و دلاری شده و شرایط را برای سهامداران سهمگین کرده است. این ترس علاوه‌بر سهامداران، به جان سرمایه‌گذارانی که در خارج از گود بورس قرار دارند و نقش تماشاچی بازار را ایفا می‌کنند نیز افتاده است. در حال‌حاضر بلاتکلیفی در این بازار به حدی زیاد است که برآیند تغییرات شاخص‌کل آن را به سمت میانگین نوسان ۰۱/ ۰درصدی از ابتدای سال ‌رسانده است.

کوتاه از تابلوی معاملات

شاخص‌کل بورس تهران، در دومین روز معاملاتی هفته، با بیش از ۴‌هزار واحد افت به یک‌میلیون و ۳۷۳‌هزار واحد رسید‌ و موجب کاهش ۳/ ۰‌درصدی در نماگر اصلی بازار شد. در این روز ۲۵۶‌نماد با بازدهی روزانه منفی و ۷۵‌نماد نیز با بازدهی روزانه مثبت به معاملات خود پایان دادند که در نتیجه آن، شاخص هم‌وزن، با حدود ‌هزار و ۷۰۰ واحد کاهش به ۴۰۰‌هزار و ۲۱۲ واحد رسید. ارزش معاملات خرد بورس، ‌هزار و ۲۷۲‌میلیارد ‌تومان بوده که کم‌ترین مقدار از سطح ۱۰‌مرداد سال‌جاری است. ارزش بازار هم در این بین در کم‌ترین مقدار از ۱۱ اسفند ۱۴۰۰ قرار دارد. با وجود اینکه اغلب نماد‌های بازار با کاهش قیمت همراه بودند، نمادهای کوچکی نیز به‌چشم می‌خورند که معاملات موفقی را در روز گذشته به ثبت رساندند. در این روز‌نماد «فارس»، «کگل»، «وپاسار»، «خودرو»، «فخوز» و «ذوب» بیشترین تاثیر را در شاخص‌کل بورس گذاشتند.

هم برجامی؛ هم دلاری

در میان این نماد‌های موثر بر دماسنج اصلی بازار، علاوه‌بر نماد‌های ریالی، نمادهای دلاری نیز به چشم می‌خورد؛ این موضوع حاکی از آن است که نه‌تنها امید به سهم‌های برجامی به پایان رسیده، بلکه در نماد‌های دلاری نیز اوضاع معاملات چندان خوب به‌نظر نمی‌رسد. بسیاری از کارشناسان معتقدند، همچنان حرکت قیمت کامودیتی‌ها در جهان، رو به نزول خواهد گذاشت و چشم‌انداز روشنی برای آنها وجود ندارد. رکودی که در اقتصاد جهانی سایه انداخته و اوضاع قرنطینه در چین، موجب‌شده است که روند نزولی کامودیتی‌ها ادامه‌دار باشد. سیاست‌های فدرال‌رزرو نیز همچنان انقباضی است و سیاستگذار پولی در ایالات‌متحده، اهداف بالایی را برای نرخ بهره متصور است. این موضوع نیز خود، عاملی مهم برای کاهش قیمت‌ها در کامودیتی‌هاست.

با طولانی‌تر شدن این شرایط در بازار‌های جهانی و افزایش ریسک‌های سیستماتیک داخلی، ممکن است چشم‌انداز بازار سهام در جهان همچنان منفی باقی بماند و کار را برای بورس تهران نیز سخت‌تر کند. روز گذشته، ‌نماد «فارس» معاملات خود را با روندی صعودی آغاز و پس از روند نزولی طولانی و خسته‌کننده، به قیمت ۷۱۰‌تومان رسید. این‌نماد با افتی ۲۸/ ۰‌درصدی به معاملات خود پایان داد. «کگل» نیز بعد از «فارس»، جزو نمادهای موثر بر عملکرد شاخص به‌حساب می‌آید. با وجود منفی‌بودن نماد‌های این صنعت، بازار سنگ‌آهن در اولین روز هفته در بازار‌های جهانی با افزایش قیمت همراه بود، اما از طرفی بازدهی معاملات سنگ‌آهن کشور چین در هفته معاملاتی اخیر منفی ۶/ ۴درصد بوده است.

قیمت فلزات اساسی، پس از بازگشایی بازار‌های جهانی و همچنین در هفته‌ای که گذشت، چندان وضعیت مناسبی نداشت و با روندی نزولی همراه بود، در نتیجه این کاهش قیمت‌ها در بازار، نمادهای «فخوز» و «ذوب» نیز به نمادهای تاثیرگذار در شاخص اضافه شدند. همچنین در هفته‌جاری موجودی بیلت فولادی در انبار‌ها و بنادر چین رو به کاهش گذاشته و از ۶۷۶‌هزار تن به ۳۳‌هزار تن رسیده است. همچنین واردات شمش فولادی به چین در این هفته ضعیف به‌نظر می‌رسید، در نتیجه این دو رویداد، در قیمت بیلت فولادی در هفته‌جاری تغییر چندانی به‌وجود نیامد.

خودروساز ایرانی همچنان قرمزپوش

نماد «خودرو» نیز‌ به واسطه کاهش امیدها در مذاکرات اتمی در لیست نمادهای با تاثیر بالا در شاخص قرار گرفته است. علاوه‌بر واکنش‌های منفی از طرف‌های غربی در اخبار روز‌های اخیر، صحبت‌های رئیس‌جمهور قبل از سفر به نیویورک و سخنرانی در مجمع‌عمومی سازمان ملل نیز بر ناامیدی‌ها به برجام افزود. ابراهیم رئیسی، در پاسخ به سوالات خبرنگاران، مبنی‌بر دیدار رئیس‌جمهور ایران با جو بایدن، تاکید کرده بود که برنامه‌ای برای دیدار با رئیس‌جمهور آمریکا وجود ندارد و دیدار با بایدن را چندان مفید نمی‌داند. همچنین رئیس‌جمهور در صحبت‌های اخیر خود اشاره کرده بود که فرقی میان رئیس‌جمهور فعلی و قبلی در ایالات‌متحده نیست و هر دو در قبال ایران یک سیاست واحد را دنبال کرده‌اند.

فرابورس

نماگر فرابورس نیز، با ۵۳ واحد افت به ۱۸‌هزار و ۵۷۶ واحد کاهش یافت. ‌نماد «کزغال»، همچنان درمیان نمادهای موثر در معاملات فرابورس به چشم می‌خورد. با آزادسازی صادرات زغال‌سنگ و دستورالعمل‌هایی که اخیرا در فضای‌مجازی منتشر شد، نماد‌های تولیدکننده زغال‌سنگ را با چشم‌اندازی مثبت همراه کرد. هر چند ادامه این شرایط خوب برای این صنعت، عزم جدی سیاستگذار برای بهبود وضعیت صادرات و ثبات در تصمیم‌گیری‌ها را می‌طلبد.‌ نماد «کزغال»، درمیان نمادهایی با بیشترین ورود پول حقیقی نیز قرار دارد.

پول‌های حقیقی به کدام سمت هدایت شد؟

همان‌طور که در مطالب فوق نیز به آن اشاره شد، صنعت زغال‌سنگ، به واسطه آزادسازی صادرات این محصول با ورد نقدینگی حقیقی همراه بود. صنعت وسایل ارتباطی نیز، با بیشترین ورود پول همراه بود. این موضوع احتمالا به شایعات منتشرشده در فضای‌مجازی درخصوص افزایش تعرفه‌های تلفن‌های‌ثابت در شرکت مخابرات ایران مرتبط بوده است و فعالان بازار، این خبر مثبت را برای این‌نماد پیش‌خور کرده و نقدینگی سهامداران حقیقی به این صنعت، هدایت شده است. بیشترین ورود پول حقیقی نیز‌ مربوط به ‌نماد خاور بود. این شرکت، در روزهای اخیر از انعقاد قرارداد فروش ۵‌هزار دستگاه ون به وزارت کشور خبر داده بود.

بیشترین خروج پول حقیقی، مربوط به صنعت مواد شیمیایی و فرآورده‌های نفتی بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد، چشم‌انداز بازار نفت رو به بهبود باشد، اما از طرفی دیگر شرایط پالایشگاه‌ها چندان مناسب نخواهد بود، چراکه با کاهش عرضه نفت توسط روسیه و عدم‌توافق غرب با ایران و احتمال پایین ورود نفت ایران به عرصه جهانی، بازار نفت با کاهش عرضه از طرف تولید‌کنندگان همراه باشد. از طرفی کاهش ذخایر استراتژیک نفتی در کشور‌ها، خود دلیلی محکم بر کاهش عرضه نفت در جهان است. کاهش سختگیری‌های کرونایی و انتظارات از بهبود اندک وضعیت اقتصادی چین، موجب افزایش تقاضا برای طلای‌سیاه شده است. این کشور همچنین ‌درصدد افزایش صادرات بنزین و گازوئیل قرار دارد. این امر موجب کاهش کرک‌اسپرد در پالایشگاه‌های جهان، خواهد شد.

از آنجایی که کاهش اختلاف بین قیمت فرآورده‌های نفتی و نفت، در جهان تاثیر خود را با سرعت بالایی در پالایشگاه‌های ایران نیز خواهد گذاشت، افزایش قیمت نفت و از طرفی کاهش کرک‌اسپرد در آینده موجب خواهد شد، پالایشگاه‌های کشور نیز شرایط چندان خوبی نداشته باشند. حال بورس ایران در گیرو‌دار حل و فصل چند موضوع در ایران و جهان است. در خارج از مرزها جنگ‌های فیزیکی و افزایش تنش‌های سیاسی، ریسک‌های ژئوپلیتیک و بحران به‌وجود آمده در اروپا، موجب کاهش تقاضا و در بازارها شده است و انتظار می‌رود، این روند رکودی به طول بینجامد. در داخل کشور نیز، تنها ثبات در تصمیم‌‌گیری‌ها و قانون‌گذاری درست توسط سیاستگذارهای اقتصادی می‌تواند التیامی بر زخم‌های کهنه بازار باشد.

از طرفی سیاست‌های ایران در قبال مسایل برجام نیز یکی از عوامل تاثیرگذار در بازار به حساب می‌آید. از طرفی باید دید موضع رئیس‌جمهور ایران در مجمع‌عمومی سازمان ملل چه خواهد بود و قرار است چه موضوعاتی در این سخنرانی مطرح شود. از طرفی در دو روز اخیر، خبر‌هایی درخصوص سفر علی باقری مذاکره‌کننده ارشد ایران، با هیات همراه آقای رئیسی به نیویورک شنیده شده است. بسیاری از صاحب نظران بر این عقیده‌اند که سفر باقری به نیویوک می‌تواند مسیر حل مسایل باقی‌مانده در برجام را هموار کند.

بورس چیست؟ انواع بازار بورس در ایران

در کشور ما یکی از محوری‌ترین مفاهیمی که برای موفقیت در بازار سرمایه باید با آن آشنا شوید، ابتدایی‌ترین مفهوم این بازار است. یعنی بورس چیست؟ در این مقاله با بررسی انواع بازارهای بورس در ایران، برخی از مفاهیم اولیه بورسی، ارکان و نهادهای بورسی و وب سایت‌های مهم بورسی به این سوال پاسخ خواهیم داد. همراه ما باشید.

ویدئو صفر تا صد بورس!

بورس چیست؟

در ساده‌ترین تعریف بورس بازاری است که در آن دارایی‌های واقعی و مالی تعیین قیمت و خرید و فروش می‌شوند.
کارکردهای اصلی این بازار را می‌توان به صورت خلاصه این‌گونه بیان کرد:

• مدیریت انتقال ریسک
• شفافیت بازار
• کشف قیمت
• ایجاد بازار رقابتی
• جمع‌آوری دورنمای کوتاه در بورس و فرابورس سرمایه‌ها و پس‌اندازهای کوچک برای تامین سرمایه مورد نیاز برای فعالیت‌های اقتصادی

انواع بازار بورس در ایران

بازار بورس در ایران به ۴ دسته بورس کالا، بورس اوراق بهادار، بورس انرژی و فرابورس تقسیم می‌شود. در هر یک از این بازارها، شرکت‌های مختلفی حضور دارند و کالاهای متفاوتی نیز مورد معامله قرار می‌گیرند.

بورس کالا

بورس کالا بازاری است که در آن کالاهای مختلف به ویژه مواد خام و مواد اولیه مانند فلزات، نفت، گندم و … مورد معامله قرار می‌گیرند. علاقه‌مندان به حضور در این بازار باید حتما کد بورس کالا دریافت کنند که با کد بورسی متفاوت است.

بورس اوراق بهادار

در بورس اوراق بهادار دارایی‌هایی مانند سهام، اوراق مشارکت و …. معامله می‌شوند. بورس اوراق بهادار ایران خود به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود که شرایط پذیرش شرکت‌ها در هر یک از این دو بازار و همچنین تابلوی اصلی و فرعی بازار اول با یکدیگر متفاوت است.

بورس انرژی

بورس انرژی بازاری است که در آن معاملات حامل‌های انرژی مانند نفت و گاز و اوراق بهادار مبتنی بر آن‌ها انجام می‌شود.

فرابورس

فرابورس بازاری است با ساختاری مشابه با بازار بورس با این تفاوت که شرایط پذیرش و فعالیت در این بازار ساده‌تر از بورس است. شرکت‌هایی که شرایط ورود به بازار بورس را ندارند، معمولا سهام‌شان را در بازار فرابورس عرضه می‌کنند.

مفاهیم اولیه بورس و سرمایه گذاری

یکی از مهم‌ترین عوامل در کسب بازدهی مناسب از بازار سرمایه و موفقیت در بورس، داشتن شناخت و آگاهی کافی از این بازار است. شناخت نسبت به بورس، مبانی سرمایه گذاری موفق در این بازار و ابزارهای مختلفی که می‌توانند فعالان این بازار را برای کسب سود و رسیدن به اهداف‌شان از سرمایه‌گذاری یاری کنند.
آشنایی با مفاهیم اولیه بورسی از جمله این موارد است که آشنایی با آن‌ها برای کسانی که برای اولین بار قصد ورود به بازار سرمایه رادارند، ضروری است. در زیر به اختصار برخی از این مفاهیم را توضیح می‌دهیم.

کد بورسی

همه کاربران بازار سرمایه برای حضور در این بازار و خرید و فروش سهام باید کد بورسی داشته باشند. شناسه منحصر به فردی که از ترکیب سه حرف اول نام خانوادگی افراد و ۵ عدد به صورت تصادفی تشکیل شده است و تنها یک‌بار برای هر سرمایه‌گذار صادر می‌شود.

نماد معاملاتی

برای تسهیل معاملات و سرعت بخشیدن به فرآیند خرید و فروش سهام در بورس، برای هر یک از شرکت‌های حاضر در این بازار یک نماد معاملاتی در نظر گرفته شده است که از نام شرکت و صنعتی که شرکت در آن فعالیت می‌کند، گرفته شده است.

شاخص بورس

شاخص بورس کمیتی است که وضعیت کلی بازار بورس و تغییرات ایجاد شده در این بازار در بازه‌های زمانی مختلف را نشان می‌دهد. در بورس شاخص‌های مختلفی وجود دارد که هر یک به بررسی جنبه‌هایی از تغییرات این بازار می‌پردازند. از جمله این شاخص‌ها می‌توان به شاخص کل قیمت، شاخص بازده نقدی، شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر، شاخص هم‌وزن و … اشاره کرد.

کارگزار ناظر

در بازار بورس ایران خرید و فروش سهام و انجام معاملات با واسطه کارگزاری‌ها یا همان کارگزار ناظر انجام می‌شود. انتخاب کارگزار ناظر یکی از اولین قدم‌ها برای فعالیت در بورس و انجام معاملات در این بازار به شمار می‌رود.

صندوق سرمایه‌گذاری

در بازار بورس ابزارهای مختلفی برای سرمایه‌گذاری تعبیه شده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری اشاره کرد. این صندوق‌ها یکی از روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس به شمار می‌روند و با بهره‌گیری از نیروهای متخصص و حرفه‌ای در زمینه بورس و بازارهای مالی، به مدیریت دارایی سرمایه‌گذاران خود در این بازار می‌پردازند.
صندوق های سرمایه گذاری انواع مختلفی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به صندوق‌های با درآمد ثابت، صندوق‌های سهامی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط اشاره کرد.

ارکان و نهادهای بورسی

در ادامه به معرفی برخی از مهم‌ترین ارکان‌ها و نهادهای بازار سرمایه در ایران می‌پردازیم. همچنان همراه ما باشید.

شورای عالی بورس

شورای عالی بورس، بالاترین رکن بورس اوراق بهادار است و مهم‌ترین وظیفه آن تصویب سیاست‌های کلان و خط مشی‌های بازار و همچنین اعمال نظارت بر اجرای قانون بازار بورس اوراق بهادار است.

اعضای شورای بورس عبارتند از: وزیر امور اقتصاد و دارایی در سمت رئیس شورا، وزیر بازرگانی، رئیس بانک مرکزی، روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در سمت دبیر شورا و سخنگوی سازمان، ۳ نفر خبره مالی از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار به پیشنهاد وزیر امور اقتصاد و دارایی و تصویب هیئت وزیران، یک نفر خبره از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذی‌ربط و تصویب هیئت وزیران برای هر بورس کالا.

سازمان بورس و اوراق بهادار

سازمان بورس و اوراق بهادار یک موسسه عمومی غیر دولتی است که شخصیت حقوقی و مالی مستقلی دارد. این سازمان توسط یک هیئت مدیره ۵ نفره از کارشناسان بخش غیردولتی که دارای حسن شهرت و تجربه در رشته‌های مالی هستند و با پیشنهاد رئیس شورای عالی بورس و تصویب این شورا تعیین می‌شوند، اداره می‌شود.
از جمله اهداف ایجاد سازمان بورس و اوراق بهادار، تدوین قوانین و مقررات و نظارت بر اجرای آن‌ها زیر نظر شورای عالی بورس است.

بورس اوراق بهادار تهران

بورس اوراق بهادار تهران یکی دیگر از ارکان مهم بازار سرمایه ایران است. این نهاد یک شرکت سهامی عام انتفاعی است که عملیات اجرایی بورس اوراق بهادار بر عهده آن قرار دارد. ایجاد بازاری منصفانه، کارآ و شفاف با ابزارهای متنوع از مهم‌ترین ماموریت‌های این سازمان به شمار می‌رود.
تشکیل، سازماندهی و اداره بازار اوراق بهادار، پذیرش اوراق بهادار، وضع و اجرای ضوابط حرفه‌ای و انضباطی برای اعضا و نظارت بر فعالیت آن‌ها و نظارت بر حسن انجام معاملات اوراق بهادار از جمله وظایف بورس اوراق بهادار تهران است.

شرکت مدیریت فناوری بورس تهران

وب سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی TSETMC.com یکی از پرطرفدارترین و کاربردی‌ترین وب‌سایت‌ها در میان فعالان بازار سرمایه است. اصلی‌ترین وظیفه این شرکت، راهبری عملیاتی و فنی سامانه رایانه‌ای بورس است. نام وب سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در میان پربازدیدترین وب سایت‌های ایرانی در سایت الکسا نیز دیده می‌شود.

شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه

شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه یا به اختصار سمات، یکی دیگر از نهادهای مهم بازار سرمایه است که امور مربوط به ثبت، نگهداری، انتقال، مالکیت اوراق بهادار و تسویه وجوه معاملات را برعهده دارد. این نهاد زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کند.

شرکت‌های سرمایه‌گذاری

شرکت‌های سرمایه‌گذاری از دیگر نهادهای مالی مهم و کلیدی بازار سرمایه هستند که با بهره‌گیری از نیروهای متخصص و حرفه‌ای، به مدیریت دارایی افرادی مشغول هستند که نمی‌خواهند به صورت مستقیم به خرید و فروش سهام و انجام معاملات در بازار بورس بپردازند. وظیفه این شرکت‌ها، سرمایه‌گذاری وجوه جمع‌آوری شده از مشتریان در ترکیبی از اوراق بهادار مختلف است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری

از دیگر نهادهای مهم و کلیدی بازار سرمایه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند که بنا بر تعریف ماده ۱ بند ۲۰ قانون بازار اوراق بهادار، نهادهای مالی هستند که فعالیت اصلی آن‌ها سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار است و مالکین واحدهای آن نیز نسبت به سود و زیان صندوق شریک هستند. وجوه دریافتی از سرمایه‌گذاران در این صندوق‌ها در ترکیب متنوعی از اوراق بهادار و سایر دارایی‌ها سرمایه‌گذاری می‌شود.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری، به ویژه برای کسانی که دانش کافی از بازار سرمایه ندارند یا نمی‌توانند اتفاقات این بازار را پیگیری کنند، گزینه‌ای بسیار خوب برای ورود به بورس و سرمایه‌گذاری در این بازار به شمار می‌روند.

معرفی سایت های کاربردی برای فعالان بازار بورس

یکی از مهم‌ترین سوالات فعالان بازار سرمایه به ویژه در ابتدای ورود به این بازار این است که اطلاعات مورد نیاز برای تحلیل بازار سرمایه را از چه منبعی به دست آورند. در ادامه مطلب به این سوال پاسخ می‌دهیم و برخی از وب سایت‌های پرطرفدار و کاربردی برای کسب اطلاعات بورسی را به شما معرفی می‌کنیم.

۱/ سایت مدیریت فناوری بورس تهران

وب سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی www.tsetmc.com همانگونه که پیش از این هم گفتیم یکی از جامع‌ترین و کاربردی‌ترین وب سایت‌هایی است که اطلاعات بسیار خوبی درباره نمادهای معاملاتی مختلف در آن ارائه شده است.
در این وب سایت می‌توانید آمار و نمودارهای مربوط به معاملات روزانه سهام، وضعیت دورنمای کوتاه در بورس و فرابورس بازارهای مختلف بورس، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و … را مشاهده کنید و از این اطلاعات برای تحلیل بهتر بازار سرمایه و انتخاب سهام مناسب برای انجام معاملات در این بازار استفاده کنید.

۲/ سایت کدال

سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران یا کدال به نشانی www.codal.ir یکی دیگر از وب سایت‌های پرکاربرد بازار سرمایه است که اطلاعات و گزارشات مالی شرکت‌های بورسی در این وب سایت جمع‌آوری و منتشر می‌شود.

۳/ سایت فیپیران

مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران یا فیپیران به نشانی www.fipiran.com از دیگر سایت‌هایی است که در آن اطلاعات مختلفی از بازار سرمایه دورنمای کوتاه در بورس و فرابورس ارائه شده است.از جمله این اطلاعات می‌توان به وضعیت معاملات سهام در بورس، شاخص‌های مختلف این بازار و البته اطلاعات جامع و بسیار خوبی درباره صندوق‌های سرمایه‌گذاری اشاره کرد.

۴/ سایت sena.ir (خبرگزاری بازار سرمایه ایران)

این وبسایت پایگاه خبری بازار سرمایه است و جایگاه بالایی در میان سایت‌هایی که اخبار بازار را پوشش می‌دهند، دارد. همان‌طور که بالاتر اشاره کردیم، فعالیت در بازار سرمایه به اخبار و اطلاعات گره خورده است. سنا اخبار و جریان اطلاع‌رسانی در بازار سرمایه را پوشش می‌دهد.

۵/ سایت seo.ir (وبسایت سازمان بورس و اوراق بهادار)

یکی از منابع مهم کسب اطلاعات پیرامون بازار سرمایه، سایت سازمان بورس و اوراق بهادار است. اطلاعاتی که در این سایت منتشر می‌شود شامل برنامه‌های آموزشی سازمان بورس، معرفی نهادهای فعال، معرفی و اطلاعات تماس سازمان‌های فعال در بازار سرمایه، قوانین و مقررات، آیین‌نامه‌ها و … اطلاعاتی از این دست هستند.

۶/ سایت ifb.ir (وبسایت فرابورس ایران)

دومین شرکتی که زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کند، فرابورس است. در این بازار نیز مانند بازار بورس، اوراق بهادار معامله می‌شود. پس به همین منوال، اطلاعات آن برای سرمایه‌گذاران اهمیت بالایی دارد. در سایت فرابورس اطلاعات شرکت‌های فعالی در این بازار، قوانین و مقررات، آیین‌نامه بازارهای مختلف فرابورس، اطلاعات نمادها و … اطلاعاتی از این دست منتشر می‌شود.

۷/ سایت ime.co.ir (بورس کالای ایران)

سومین بازار بورس کشور، بورس کالا است که در آن انواع مختلفی از کالاها معامله می‌شود. اطلاعات مربوط به عرضه کالاهای جدید، محدودیت‌های خرید، آمار معاملات، قوانین و مقررات و … در این وبسایت منتشر می‌شود.

سخن آخر

بورس بازار جذاب و هیجان‌انگیز است که در عین سودآور بودن ریسک کاهش سرمایه نیز در آن وجود دارد. بازاری که اگر اطلاعات خوبی از آن داشته باشید و با شناخت وارد آن شوید، می‌توانید سود خوبی از آن به دست آورید. در این مطلب سعی کردیم در یک نگاه این بازار را بررسی کنیم و به شما بگوییم که بورس چیست و چگونه در بورس سرمایه‌گذاری کنیم؟ راهنمای کامل سرمایه گذاری در بورس برای تازه واردان، که می‌تواند شروعی برای آشنایی با این بازار و نحوه سرمایه‌گذاری در آن باشد. برای آشنایی بیشتر با بازار بورس و مبانی سرمایه‌گذاری موفق در این بازار، دوره‌های آموزش بورس آگاه را فراموش نکنید.

بورس در سراشیبی سقوط / شایعه جدید در بازار ارز

کبنا ؛سقوط آزاد بورس همچنان ادامه دارد و شاخص کل روز سه‌شنبه با ۲۶ هزار و ۶۶۱ واحد سقوط در رقم یک میلیون و ۲۰۸ هزار واحد ایستاد.
۲۰ مرداد ماه سال 99 ریزش بورس آغاز شد و شاخص کل تا به امروز بیش از ۳۵ درصد افت کرده است. از زمان ریزش شاخص زمزمه‌های نارضایتی سهام‌داران از وضعیت بازار بورس به گوش می‌رسید و گاهی اوقات شاهد تجمعات اعتراضی سهام‌داران بودیم. راهکارها و وعده‌های دولت دوازدهم و سیزدهم هم راه به جایی نبرد.
وعده‌ها منجربه پیشرفت در بازار بورس نشد
«مشکل بورس را سه روزه حل می‌کنیم» این بخشی از صحبت‌های قاضی‌زاده‌هاشمی بود که مدعی شده بود سه‌روزه می‌توان مشکل بورس را حل کرد. او که آن موقع نایب‌رئیس مجلس بود، وعده داده بود که در صورت رئیس جمهور شدن مشکل بورس را حل خواهد کرد چراکه حل مشکل بازار سرمایه به یک دستور حکومتی از رئیس‌جمهور نیاز دارد. او که حالا رئیس بنیاد شهید و معاون رئیس‌جمهور است هنوز هم از رئیس جمهور نخواسته که با یک دستور حکومتی مشکل بورس را در عرض چند روز حل کند. اما از قاضی‌زاده‌هاشمی که بگذریم رئیس جمهور و دیگر اعضای تیم اقتصادی دولت سیزدهم هم تا کنون بارها در خصوص کنترل و بهبود شرایط بازار بورس صحبت کرده‌اند، اما برخلاف وعده‌ها تا کنون پیشرفتی در این بازار شاهد نبودیم.
سقوط بورس ناشی از چیست؟
بر اساس آمارها بیش از ۹۹ هزار میلیارد تومان سرمایه مردم از بازار سرمایه خارج شده است و آنطور که گفته می‌شود سهام‌داران حداقل ۴۰ درصد از سرمایه خود را در بازار بورس از دست داده‌اند. حال این پرسش مطرح می‌شود که سقوط بورس ناشی از چیست؟ بی‌اعتمادی، نیاز به نقدینگی، مبهم بودن برخی از مسائل سیاسی و راهکارهای نامناسب از جمله مسائلی است که کارشناسان عامل آشفتگی بازار بورس می‌دانند. شاهین شایان‌آرانی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با اقتصاد 24 در این خصوص می‌گوید: «مشکل اساسی در کشور ما تورم مزمن است که به هیچ وجه با استاندارد دنیا نمی‌خواند. کشور ما جزو معدود کشورهایی است که چنین تورمی را تجربه می‌کند، تورم بالای ۳۰ درصد، عملاً همه ساختار اقتصادی من جمله نظام بانکی و بازار سرمایه را متلاطم می‌کند و به هم می‌ریزد؛ چراکه پیش‌بینی‌ها را توام با خطا، برنامه‌های آتی را توام با ابهام و دیدگاه‌ها را به شدت کواته مدت می‌کند.‌ این از ویژگی‌های تورم بالا است. دلهره و دغدغه همه این است که قیمت‌هایی که با این شیب افزایش می‌یابد؛ هزینه خانوار و سرمایه را افزایش می‌دهد و لذا همه به فکر نگاه کردن به کوتاه مدت و پیدا کردن راه حل برای کوتاه‌مدت هستند. در چنین شرایطی هم بازار ارز با تلاطم مواجه می‌شود.»
او با بیان اینکه شاهد هستیم که در چنین شرایطی کل هزینه شرکت‌های بورسی با این تورم بالا می‌رود، گفت: «از سوی دیگر معلوم دورنمای کوتاه در بورس و فرابورس نیست، درآمدها بتواند منطبق شود و با افزایش تورم، سوددهی احتمالاً پایین می‌آید. همه این‌ها مسائلی است که ابهام و به هم ریختگی دورنمای اقتصادی را ایجاد می‌کند. در چنین شرایطی طبیعتاً هیچ بورسی نمی‌تواند عملکرد مثبتی داشته باشد. هر پیام منفی می‌تواند این بورس را دست خوش نوسان کند. در حال حاضر بحث مذاکرات و برجام نیز در هاله‌ای از ابهام است و مسئله آن روشن نیست. همه این‌ها را کنار هم بگذارید. این بورس قرار نیست در چنین شرایطی رشد داشته باشد. اگر بورس الان در شرایط رشد قرار بگیرد، غیرعادی است.‌»
بورس جان دوباره می‌گیرد؟
غلامرضا سلامی، کارشناس بازار سرمایه با اشاره به شرایط آشفته بورس طی ماه‌های اخیر در پاسخ به این پرسش که وضعیت بازار بورس را در ماه‌های آتی چگونه ارزیابی می‌کنید به «ابتکار» گفت: وضعیت بازار بورس در ماه‌های آتی بستگی به چند عامل دارد. اما مهم‌ترین آن مشخص شدن نتیجه برجام است. بر خلاف آن چیزی که ادعا می‌شود اقتصاد ما به شدت به نتیجه برجام گره خورده است. واقعیت این است که در شرایط تحریم قدرت مانور اقتصاد در عرصه بین‌الملل از بین می‌رود و هیچ کشوری حاضر به انجام مبادله تجاری با کشور تحریم شده نمی‌شود، بنابراین نتیجه برجام دارای اهمیت بسیار بالایی برای اقتصاد کشورمان است.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: طی سال‌های اخیر بخش واقعی اقتصاد کشورمان نه تنها تقویت نشده، بلکه ضعیف‌تر هم شده است. آن چیزی که یک اقتصاد را می‌سازد بخش واقعی آن (تولید) است و بازار سهام نمایانگر آن چیزی است که در بخش واقعی اقتصاد می‌گذرد. از اواخر سال ۹۸ ما به صورت تصنعی رابطه بین بخش واقعی اقتصاد و بازار سهام را بر هم زدیم و شرایط فعلی بازار سرمایه پیامد دورنمای کوتاه در بورس و فرابورس برهم خوردن رابطه بازار سهام و بخش واقعی اقتصاد است.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به ارزش واقعی بازار ادامه داد: ارزش واقعی بازار سرمایه در محدوده‌های فعلی است و هرچقدر هم که به آن منابع تزریق کنند بازار نمی‌تواند جان دوباره بگیرد. من یک سال پیش هم این حرف را گفته بودند که ارزش بازار سرمایه در محدوده‌های یک میلیون و دویست هزار واحد است اما در آن زمان اعداد و ارقام عجیب و غریب بدون هیچ پشتوانه‌ای به بازار نسبت دادند و اکنون هم می‌بینیم که تمام منابع و برنامه‌ها را برای بازار سرمایه می‌خواهند این در حالی است که بهبود بخش واقعی اقتصاد که همان تولید است را فراموش کرده‌اند.
شایعه جدید در بازار ارز؛ حمایت از بورس با دلار

اکو ایران نوشت: پس از صحبت های رییس جمهور، برخی معامله گران ارزی چنین شایعه ای را مطرح کردند که دولت برای حمایت از بازار سهام،‌ اجازه افت معنادار به دلار را نخواهد داد. در روزهای اخیر شاخص کل بازار سهام افت شدیدی را تجربه کرده و تا نزدیک مرز حساس یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحدی پایین رفته است.
قرمزپوش شدن بازار سهام،‌ انتقادهای زیادی را از دولت برانگیخته است،‌ به طوریکه در شبکه های اجتماعی، هشتگ هایی با مضمون انتقاد از دولت و رییس جمهور ترند می شود. دیشب رییسی در بخشی از صحبت های خود وضعیت فعلی بورس را به دولت قبل نسبت داد و عنوان کرد که وزیر اقتصاد راهکارهای برون رفت از مشکلات بورس را به مردم اعلام می‌کند.
در این شرایط بخشی از معامله گران ارزی سعی می کنند چنین باوری را برجسته کنند که افت بیشتر قیمت دلار به ضرر بازار سهام است و دولت مایل به انجام این کار نیست.

به نظر می رسد این دسته از معامله گران با تکیه بر چنین شایعاتی حداقل سعی کنند در ابتدای روز جاری دلار به بالای خط مقاومت ۲۸ هزار و ۲۰۰ تومانی بازگردانند. در صورت تبیت دلار بالای این مرز، خریداران بیشتری وارد بازار ارز خواهند شد. طولانی تر شدن مذاکرات دلیل دیگری ست که معامله گران تازه ای را وارد بازار کرده است.
با این حال، کاهشی ها هم چنان به افت بیشتر قیمت امیدوارند. آن ها دیروز بخشی از صحبت های رییس جمهور را به عنوان سیگنال جدیدی از احتمال پیشرفت در مذاکرات هسته ای برجسته کردند. رییسی عنوان کرده است درصورتی که طرف مقابل بخواهند تحریم ظالمانه را برطرف کنند جای مذاکره وجود دارد
دیروز علی رغم تمام تلاش ها، بازیگران کاهشی نتوانستند دلار را به زیر مرز ۲۸ هزار تومانی ببرند. در صورتی که این اتفاق در روز جاری نیز رخ ندهد، احتمال افت معنادار دلار مطرح نخواهد بود.
پیش بینی بورس امروز 6 بهمن 1400 / سکانس آخر از سقوط بازار سهام؟
برای پیش بینی بورس امروز –چهار‌شنبه 6 بهمن- به روند بازار سهام در روز گذشته نگاه می‌کنیم. در روز سه‌شنبه شاخص کل بورس 26 هزار و 659 واحد نزول کرد و به رقم یک میلیون و 208 هزار و 47 واحد رسید. شاخص کل هم‌وزن نیز 6 هزار و 908 واحد پائین آمد و در رقم 317 هزار و 66 واحد ایستاد. همچنین شاخص کل فرابورس 289 واحد افت کرد و به رقم 16 هزار و 954 واحد رسید.
در پایان معاملات ‌روز سه‌شنبه، 25 نماد رشد قیمت و 450 نماد کاهش قیمت داشتند، به عبارت دیگر، 5 درصد بازار رشد قیمت داشتند و 92 درصد بازار افت قیمت داشتند.
بیشترین افزایش قیمت
روز سه‌شنبه در بورس شرکت‌های لنت ترمز ایران (خلنت)، شرکت موتوژن (بموتو) و شرکت کاشی پارس (کپارس) بیشترین افزایش قیمت را ثبت کردند. در فرابورس نیز شرکت‌های صنایع فولاد آلیاژی یزد (فولای)، توکا ریل (توریل) و پگاه آذربایجان شرقی (غپآذر) بیشترین افزایش قیمت را داشتند.
بیشترین کاهش قیمت
در بورس نمادهای ستران (شرکت سیمان تهران)، شیراز (شرکت پتروشیمی شیراز) و خراسان (شرکت پتروشیمی خراسان) در روز سه‌شنبه بیشترین کاهش قیمت بازار را داشتند و در معاملات فرابورس شرکت پتروشیمی زاگرس (زاگرس)، شرکت ذوب روی اصفهان (فروی) و شرکت مدیریت سرمایه گذاری کوثر بهمن (وکبهمن) بیشترین کاهش قیمت را داشتند.
عرضه و تقاضای بازار
عرضه و تقاضای بورس در انتهای معاملات روز سه‌شنبه، علامتی کارآمد برای پیش بینی عرضه و تقاضای بازار سهام در روز ‌چهار‌شنبه است. در پایان معاملات روز سه‌شنبه بازار با مازاد عرضه‌ی 401 میلیارد تومانی بسته شد.
ارزش صف‌های فروش پایانی بازار نسبت به روز دوشنبه 25 درصد افزایش یافت و 415 میلیارد تومان شد. ارزش صف‌های خرید نیز نسبت به پایان روز کاری گذشته 7 درصد افت کرد و در رقم 14 میلیارد تومان ایستاد.

بیشترین تقاضاها
روز سه‌شنبه نماد کمنگنز (شرکت معادن منگنز ایران) با صف‌ خرید 6.5 میلیارد تومانی در صدر جدول تقاضای بازار قرار گرفت. پس از کمنگنز، نمادهای هرمز (شرکت فولاد هرمزگان جنوب) و بموتو (شرکت موتوژن) بیشترین صف خرید را داشتند.
بیشترین عرضه‌ها
روز گذشته بیشترین صف فروش نیز به پارسان (شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان) تعلق داشت که در پایان معاملات صف فروش 37 میلیارد تومانی داشت. پس از پارسان، نمادهای اتکای (شرکت بیمه اتکایی ایرانیان) و سمگا (شرکت سرمایه گذاری میراث فرهنگی) بیشترین صف فروش داشتند.

پیش بینی بورس امروز
معامله‌گران در شرایطی به استقبال آخرین روز معاملاتی هفته می‌روند که دیروز شاخص بیشترین نزول هفته را پشت سر گذاشت. روندهای نزولی بازار شدت گرفت و اغلب قریب به اتفاق نمادهای بازار کاهش قیمت داشتند. خصوصا گروه‌های پالایشی و شیمیایی که به استثنای چند نماد، اغلب نمادهای این گروه‌ها به روند نزولی خود ادامه دادند. تصمیم کمیسیون تلفیق بودجه 1401 به مالیات ستانی از صادرات محصولات پتروشیمی و کمبود خوراک گاز این شرکت‌ها موجب نزول قیمت سهام این صنایع از روز یکشنبه شد. اما دیروز اظهار نظر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران (حسین امیرعبداللهیان) و دبیر شورای عالی امنیت ملی (علی شمخانی) مبنی بر امکان مذاکره دو جانبه با ایالات متحده موجب تشدید افت قیمت‌ها در بورس شد.

دیروز عرضه‌ی بازار از تقاضا‌ها بیشتر بود و سرانه خرید هر کد معاملاتی حقیقی 12.5 میلیارد تومان بود و سرانه فروش هر معامله‌گر حقیقی 25.8 میلیارد تومان بود. در پایان معاملات 184 نماد صف فروش داشتند و ارزش صف‌های فروش 415 میلیارد تومان بود. بدین ترتیب مازاد عرضه پایانی بازار به 401 میلیارد تومان بالغ شد که بیشترین رقم در 4 ماه اخیر است.
همچنین ارزش خالص تغییر مالکیت حقیقی به حقوقی بازار به هزار و 127 میلیارد تومان رسید که بیشترین رقم در 4 ماه گذشته است. این بیست و چهارمین روز متوالی خروج سرمایه حقیقی از بورس است. با این وصف و با توجه به رشد عرضه و خروج سهامداران حقیقی می‌توان پیش بینی کرد که بورس در آخرین روز کاری هفته نیز نزولی خواهد بود.
شاخص در فاصله 8 هزار واحدی سقوط به کانال یک میلیون و 100 هزار واحدی قرار گرفته و دور از انتظار نیست که امروز شاخص به کانال پائین‌تر منتقل شود.